TÓM TẮT TÔNG HUẤN CHRISTUS VIVIT – ĐỨC KITÔ HẰNG SỐNG.

TÓM TẮT NỘI DUNG TÔNG HUẤN
Văn Yên, SJ
“Đức Kitô sống. Ngài là niềm hy vọng của chúng ta và là sự trẻ trung đẹp nhất của thế giới này. Tất những gì Ngài chạm đến đều trở nên trẻ, mới và đầy sức sống”. Đây là những lời mở đầu tông huấn “Christus vivit – Đức Kitô sống” hậu Thượng hội đồng về người trẻ, được ký ngày 25/3/2019 tại Loreto, gởi đến “người trẻ và toàn dân Chúa”. Tông huấn gồm 9 chương, chia ra làm 299 đoạn.
CHƯƠNG 1: “LỜI CHÚA NÓI GÌ VỀ NGƯỜI TRẺ?”
ĐTC nhắc rằng “trong thời đại mà người trẻ chỉ đóng vai trò thứ yếu, thì một số bản văn cho thấy Thiên Chúa nhìn với cặp mặt khác” (6) và được thể hiện trong hình ảnh của một số người trẻ trong Cựu Ước: Giuse, Ghít-ôn (7), Samuen (8), vua Đavít (9), Salomon và Giêrêmia (10), cô bé giúp việc nhà ông Naaman và cô Rút (11). Trong Tân Ước, “Chúa Giêsu không thích thấy việc người lớn nhìn những người trẻ với cặp mắt coi thường hay bắt họ phục vụ theo lối độc đoán. Ngược lại, Ngài đòi: “Giữa anh em, ai muốn làm lớn phải trở nên nhỏ hơn” (Lc 22,26). Đối với Ngài, tuổi tác không tạo nên đặc quyền, và ai ít tuổi không có nghĩa là ít giá trị hơn”. ĐTC khuyến khích: “Đừng hối tiếc tiêu xài tuổi trẻ để trở thành người tốt, mở con tim cho Chúa, và sống một cách khác” (17).
CHƯƠNG 2: “ĐỨC GIÊSU KITÔ LUÔN TRẺ”
Không thể tưởng tượng ra một “Giêsu niên thiếu đơn độc hay một Giêsu trẻ chỉ nghĩ cho riêng mình. Tương quan của Ngài với dân chúng thực sự là tương quan của một người trẻ chia sẻ cuộc sống gia đình trong sự hoà hợp nơi xóm làng” (28). Đức Giêsu niên thiếu, “nhờ sự tin tưởng của cha mẹ… Ngài lớn lên trong tự do và học cách bước đi với tất cả những người khác” (29).Những yếu tố này trong đời sống của Đức Giêsu không nên bị bỏ qua trong mục vụ người trẻ, “để không tạo ra những dự án tách rời người trẻ khỏi gia đình và thế giới, hay biến họ thành một thiểu số được tuyển chọn và được bảo quản khỏi mọi lây nhiễm.” Nhưng ngược lại, “những dự án giúp người trẻ cứng cáp, đồng hành với họ và hướng họ đến việc gặp gỡ người khác, phục vụ quảng đại và vì sứ mạng” (30).
Chúa Giêsu “không soi sáng chúng con, những người trẻ, từ xa hay từ ngoài, nhưng khởi đi từ chính tuổi trẻ của Ngài, Ngài chia sẻ với chúng con” (31). Giáo hội có thể bị cám dỗ mất đi lòng nhiệt huyết và tìm kiếm “những an toàn giả tạo của thế gian. Chính người trẻ có thể giúp Giáo hội giữ được sự trẻ trung” (37).
CHƯƠNG 3: “CÁC CON LÀ HIỆN TẠI CỦA THIÊN CHÚA”
ĐTC khẳng định chúng ta không thể tự giới hạn mà nói rằng: “người trẻ là tương lai của thế giới. Họ là hiện tại, họ hiện đang làm phong phú thế giới bằng những đóng góp của họ” (64). “Ngày nay, người lớn chúng ta có nguy cơ liệt kê ra một danh sách những hư hỏng, lầm lỗi của tuổi trẻ trong thời đại chúng ta… Đâu là kết quả của thái độ này? Một khoảng cách ngày càng lớn hơn” (66). Ai được kêu gọi để trở thành cha, mục tử, người hướng dẫn giới trẻ phải có khả năng “nhận ra được những con đường ở nơi mà người khác xem chỉ là bức tường, và biết được cơ hội nơi người khác chỉ thấy nguy hiểm. Đây là cách nhìn của Thiên Chúa Cha, khả năng nhận ra giá trị và làm nảy mầm những hạt giống trong trái tim tuổi trẻ. Bởi thế, trái tim của mỗi người trẻ phải được xem là ‘nơi thánh’” (67).
Về những người trẻ sống trong vùng chiến tranh, nhiều người trẻ bị nhồi nhét ý thức hệ, trở nên dụng cụ và bị sử dụng như bia đỡ đạn hoặc như một lực lượng để tiêu diệt, đe dọa hoặc chế giễu người khác (73). Một số lớn hơn chịu đau khổ ở những hình thức bị loại trừ và gạt sang bên lề xã hội vì những lý do tôn giáo, chủng tộc hoặc kinh tế. ĐTC nói đến những trẻ vị thành niên và những người trẻ “có thai và nỗi nhức nhối về nạn phá thai, sự phát tán HIV, những hình thức nghiện ngập (thuốc phiện, cờ bạn, phim ảnh xấu,…) và những hoàn cảnh trẻ em và người trẻ đứng đường (74); tình huống trở nên đau đớn và khó khăn gấp đôi đối với nữ giới. “Chúng ta không thể là một Giáo hội không biết khóc trước những thảm kịch của những con cái trẻ của mình” (75).
“Trong một thế giới tuyệt đối nhấn mạnh đến tình dục, thì thật khó để giữ một tương quan tốt với chính thân xác của mình và sống bình thản với những tương quan tình cảm”. Cũng vì thế, luân lý tính dục thường trở thành nguyên nhân “hiểu lầm và xa tránh Giáo hội” như thể Giáo hội là “nơi xét xử và kết án” (81). ĐTC, đứng trước những phát triển của khoa học về kỹ thuật y sinh và khoa học thần kinh, nhắc rằng “chúng có thể làm cho chúng ta quên rằng sự sống là một món quà, rằng chúng ta được tạo dựng và giới hạn, rằng chúng ta dễ bị công cụ hoá bởi những người nắm giữ quyền lực công nghệ” (82). “Môi trường số” đã tạo nên “một cánh thức mới về truyền thông” và “có thể dễ dàng tạo điều kiện cho việc trao đổi thông tin độc lập”. Tại nhiều nước, website và mạng xã hội trở thành “nơi không thể thiếu để tiếp cận và hoà đồng với người trẻ” (87). Nhưng “đây cũng là lãnh địa của sự cô đơn, lèo lái, khai thác và bạo lực đến trường hợp cực đoan của web đen. Phương tiện số có thể cho thấy nguy cơ phụ thuộc, tách mình và dần mất đi tương quan với thực tế cụ thể” (88).
Tông huấn cũng đề cập đến “di dân như là một mô hình của thời đại chúng ta” vì các lý do “chiến tranh, bạo lực, bách hại chính trị hay tôn giáo, hoặc để tránh những thảm hoạ tự nhiên do biến đổi môi trường và sự nghèo đói cùng cực” (91), họ cũng có thể đi tìm một cơ hội và mơ ước một tương lai tốt hơn. ĐTC cũng nói đến việc lạm dụng tính dục trẻ vị thành niên, ngài diễn tả lòng biết ơn “đối với những người can đảm tố cáo sự dữ ngay lập tức (99), và “cảm ơn Chúa”, những linh mục phạm phải “tội ác kinh khủng này không phải là đa số, nhưng ngược lại nhiều linh mục thi hành sứ mạng trung thành và quảng đại”. ĐTC kêu gọi những người trẻ khi thấy một linh mục có nguy cơ lạc đường, hãy can đảm nhắc vị ấy về sự dấn thân cho Chúa và cho dân của Ngài (100).
Nhưng dù thế nào, thì vẫn luôn có một “con đường để bước ra” khỏi những tình huống u tối và đau buồn. Hãy nhớ là tin vui được ban vào sáng Phục Sinh (105).
CHƯƠNG 4 : “LỜI LOAN BÁO VĨ ĐẠI CHO TẤT CẢ NGƯỜI TRẺ”
ĐTC loan báo với tất cả người trẻ ba sự thật lớn:
Thứ nhất: “Thiên Chúa là tình yêu” và “Thiên Chúa yêu con, đừng bao giờ nghi ngờ về điều đó”(112). Trí nhớ của Chúa Cha “không giống như một ổ cứng ghi nhớ và lưu trữ mọi dữ kiện, trí nhớ của Ngài là một trái tim đầy nhân hậu, ngài vui lòng xoá sạch mọi vết nhơ của chúng ta… Bởi vì Ngài yêu con. Hãy tìm cách ở lại trong những giây phút thinh lặng, cảm nhận mình được Ngài yêu (115).
Thứ hai: “Đức Kitô cứu con”. “Đừng bao giờ quên là Ngài tha thứ bảy mươi lần bảy. Ngài trở lại để vác chúng ta trên vai hết lần này đến lần khác” (119). “Tình yêu của Chúa lớn hơn tất cả những phản nghịch, yếu đuối và lỗi lầm của chúng ta” (120).
Thứ ba: “Ngài đang sống”. “Chúng ta nhớ đến Ngài… nhưng với nguy cơ là nhìn thấy Chúa Giêsu Kitô chỉ như một gương sáng quá khứ, một tưởng niệm, như một người đã cứu chúng ta 2000 năm trước (124). “Ngài đang sống, đây là một bảo đảm rằng điều thiện có thể đi vào đời sống chúng ta. Do đó, chúng ta không càm ràm nhưng luôn hướng nhìn về phía trước (127)
CHƯƠNG 5 : “HÀNH TRÌNH CỦA NGƯỜI TRẺ”
“Tình yêu Thiên Chúa và tương quan của chúng ta với Đức Kitô hằng sống không cản trở chúng ta ước mơ, không hạn chế tầm nhìn của chúng ta. Ngược lại, tình yêu này thúc đẩy chúng ta, khuyến khích chúng ta và hướng chúng ta đến một cuộc sống tốt hơn và đẹp hơn (138). Nghĩ về người trẻ, Đức Thánh Cha nhìn thấy một người đặt sẵn bước chân phía trước, sẵn sàng lên đường, sẵn sàng lao mình về phía trước (139). Tuổi trẻ không thể ở trạng thái “thời gian treo”, bởi vì “đây là tuổi của những chọn lựa” về nghề nghiệp, xã hội, chính trị, và cả chọn người yêu hay chọn có những đứa con. “Ước mơ lớn nhất đạt được với hy vọng, kiên nhẫn và dấn thân… Đừng sợ nguy hiểm và phạm những sai lầm” (142).
ĐTC mời người trẻ đừng đứng nhìn cuộc sống từ ban công, đừng để cuộc sống lướt qua trước màn hình, đừng nhìn thế giới như một khách du lịch, nhưng “các con hãy cảm nhận! Loại bỏ đi sợ hãi làm tê liệt các con… Các con hãy sống đi (143). “Sống giây phút hiện tại”, tận hưởng mọi món quà nhỏ của cuộc sống với lòng biết ơn (146).
“Con sẽ không biết sự tròn đầy thật sự của tuổi trẻ, nếu… con không sống tình bạn với Giêsu” (150). Như một người bạn, “chúng ta nói chuyện, chia sẻ, ngay cả những điều thầm kín nhất với Giêsu”. “Đừng để thiếu đi tình bạn này trong tuổi trẻ của con”, “con sẽ sống kinh nghiệm đẹp khi biết mình luôn được đồng hành” như các môn đệ trên đường Emmaus (156). ĐTC nói đến việc “lớn lên và trưởng thành” trong đó có một chiều kích quan trọng là “sự lớn mạnh thiêng liêng”, “tìm kiếm Chúa và giữ Lời Ngài”, “luôn kết nối với Giêsu… bởi vì con sẽ không lớn lên trong hạnh phúc và thánh thiện chỉ với nổ lực và ý chí của mình” (158). Ngay cả những người lớn cũng đừng để mất giá trị tuổi trẻ: “Mỗi giây phút của cuộc sống, chúng ta cũng có thể làm mới lại và phát huy sự trẻ trung của chúng ta. Khi tôi bắt đầu sứ vụ Giáo hoàng, Chúa đã mở rộng tầm nhìn của tôi và cho tôi một sự trẻ trung được đổi mới. Điều này cũng xảy ra với các cặp cưới nhau nhiều năm, hay với một đan sĩ trong đan viện” (160). “Nên nhớ rằng, con sẽ không là ông thánh hay là bản sao của một người khác”, “con phải khám phá ra mình là ai và phát triển trong cách thức riêng của mình để nên thánh” (162).
ĐTC đề nghị những “hành trình huynh đệ” để sống đức tin. “Chúa Thánh Thần muốn thúc đẩy chúng ta ra khỏi mình để đi cùng với người khác… Do đó, sống đức tin và diễn tả tình yêu chúng ta trong một cuộc sống cộng đoàn sẽ luôn tốt hơn (164). Thiên Chúa “yêu thích niềm vui của người trẻ” (167). Tuy nhiên, “những người trẻ dấn thân” cũng nên tránh “nguy cơ đóng lại trong những nhóm nhỏ… Họ cảm nhận sống tình yêu huynh đệ, nhưng có thể nhóm của họ trở thành đơn thuần là một cái tôi mở rộng trong nhóm. Điều này trở nên xấu đi nếu ơn gọi giáo dân được hiểu chỉ như là một việc phục vụ trong Giáo hội…, mà quên rằng ơn gọi giáo dân trước hết là bác ái trong gia đình và bác ái xã hội hay chính trị” (168). Vì thế, ĐTC đề nghị “người trẻ đi xa hơn khỏi nhóm bạn và xây dựng tình bạn xã hội và tìm kiếm lợi ích chung” (169). “Dấn thân xã hội và liên hệ trực tiếp với người nghèo là một cơ hội nền tảng để khám phá hay đào sâu đức tin và phân định chính ơn gọi của mình (170). ĐTC đưa ra những ví dụ tích cực của những người trẻ của các giáo xứ, các nhóm và phong trào, “họ có thoái quen đến làm bạn với những người già, người bệnh, hay thăm viếng những nơi nghèo” (171). Những người trẻ được kêu gọi để trở thành “những nhà truyền giáo can đảm”, làm chứng cho Tin Mừng ở khắp nơi bằng chính cuộc đời của mình, điều này không có nghĩa “nói về sự thật, nhưng sống sự thật” (175).
CHƯƠNG 6 : “NGƯỜI TRẺ VỚI NGUỒN CỘI”
ĐTC nói: thật nguy hiểm khi “thấy rằng một số người đề nghị giới trẻ xây dựng tương lai không có nguồn cội, như thể thế giới bắt đầu ngày hôm nay” (179).
Ngày nay người ta cổ võ một “linh đạo không có Thiên Chúa, một tình cảm không cộng đoàn và không dấn thân cho những người đau khổ, một sự sợ hãi về người nghèo như thể những đối tượng nguy hiểm, và một chuỗi những mời mọc làm cho người ta tin vào một tương lai thiên đường sẽ luôn nằm ở đâu đó.” Nền tảng là “sự liên hệ với những người già”, giúp cho người trẻ khám phá ra được kho tàng sống động của quá khứ, làm sống lại ký ức. “Lời Chúa khuyên đừng để mất liên lạc với người già, để có thể thu lượm được kinh nghiệm của họ” (188).
Về “ước mơ và viễn tượng”, ĐTC nói: “Nếu người trẻ và người già mở ra với Thánh Thần, thì họ cùng nhau tạo ra một sự kết hợp tuyệt vời. Người già mơ ước và người trẻ có viễn tượng” (192). Nếu “người trẻ bén rễ trong ước mơ của người già thì có thể nhìn thấy tương lai” (193).
CHƯƠNG 7 : “MỤC VỤ GIỚI TRẺ” (MVGT)
MVGT trẻ đứng trước những thay đổi về xã hội và văn hoá, và “những người trẻ, trong những cơ cấu thông thường, không tìm được giải đáp thoả đáng cho những lo lắng, nhu cầu, vấn đề và thương tích của họ” (202). Chính những người trẻ “là tác giả của MVGT, được đồng hành và hướng dẫn, nhưng tự do tìm ra con đường luôn mới với sự sáng tạo và táo bạo”. Cần “nhận thấy sự nhanh nhẹn, thông minh và hiểu biết mà chính người trẻ có về sự nhạy bén, về ngôn ngữ và về những vấn đề của các người trẻ khác” (203). MVGT cần uyển chuyển, và cần “mời người trẻ vào các chương trình mà mỗi khi tham dự, họ không chỉ nhận một sự huấn luyện, mà còn cho phép họ chia sẻ cuộc sống, tổ chức lễ hội, ca hát, lắng nghe những chứng tá cụ thể và trải nghiệm cuộc gặp mang tính cộng đoàn với Thiên Chúa hằng sống” (204).
MVGT là một “hành trình cùng nhau” và mang hai hướng hành động lớn: thứ nhất là tìm kiếm, thứ hai là lớn lên. “Mỗi người trẻ đều có sự can đảm để gieo lời loan báo đầu tiên trong thửa đất màu mở là trái tim của một người trẻ khác” (210). “Ngôn ngữ của sự gần gũi, ngôn ngữ của tình yêu vị tha, tương hỗ, hiện sinh đụng chạm đến con tim”, gần gũi với những người trẻ “bằng lối nẻo của tình yêu, không bằng lôi kéo” (211). Do đó, “MVGT phải luôn bao gồm những khoảnh khắc giúp làm mới lại và đào sâu kinh nghiệm cá nhân về tình yêu Thiên Chúa và Chúa Giêsu hằng sống” (214).
Như thế, những cơ cấu của Giáo hội phải trở nên “môi trường phù hợp”, để phát triển “khả năng đón tiếp”: “trong các cơ sở của chúng ta phải cho người trẻ những nơi thích hợp, để họ có thể thực hiện những điều họ quan tâm và nơi có thể ra vào tự do, những nơi đón tiếp họ và nơi có thể đến một cách tự phát và với sự tin tưởng gặp gỡ những người trẻ khác, cả trong những lúc đau khổ hay buồn chán lẫn khi họ muốn lễ hội vui mừng” (218). Giữa nhiều những phát triển mục vụ, Đức Thánh Cha nói đến những “ấn tượng mỹ thuật” (226), “thể thao” (227) và dấn thân bảo vệ tạo vật (228). Giáo hội là nơi cánh cửa luôn luôn mở, và “không nhất thiết một người phải chấp nhận toàn bộ giáo huấn của Giáo hội mới có thể tham gia vào một số lãnh vực dành cho giới trẻ của chúng ta.” (234).
MVGT “phải luôn luôn là mục vụ truyền giáo” (240). Người trẻ cần được tôn trọng tự do, “nhưng họ cũng cần được đồng hành” bởi những người lớn, bắt đầu từ gia đình (242), rồi đến cộng đoàn.
CHƯƠNG 8 : “ƠN GỌI”
“Điều căn bản là phân định và khám phá ra được điều trước hết Chúa Giêsu muốn nơi mỗi người trẻ là tình bạn” (250). Ơn gọi là một lời kêu gọi phục vụ người khác, “bởi vì cuộc sống của chúng ta trên trái đất đạt đến sự tròn đầy khi biến thành một món quà để trao tặng” (254). “Để nhận ra ơn gọi của chính mình thì nhất thiết cần phát triển, ươm mầm và vun xới tất cả những gì là mình. Không phải là phát minh ra, hay tạo ra điều gì đó từ số không, nhưng là khám phá ra dưới ánh sáng của Chúa và làm cho điều là mình được nở hoa” (257).
Về “tình yêu và gia đình”, ĐTC viết: “người trẻ cảm thấy mạnh mẽ lời mời gọi yêu thương và ước mơ gặp được người thích hợp để tạo nên một gia đình” (259), và bí tích hôn phối “thắt chặt tình yêu này bằng ân sủng của Thiên Chúa, bén rễ nơi chính Thiên Chúa” (260).
Về “công việc”, ĐTC “mời những người trẻ đừng để mình sống không việc làm, phụ thuộc vào sự giúp đỡ của người khác. Điều này không tốt, bởi vì công việc là một điều thiết yếu, là một phần tạo nên ý nghĩa cuộc sống trên trái đất này, qua sự trưởng thành, phát triển nhân bản và hoàn thiện bản thân” (269). ĐTC kết thúc chương này khi nói về “ơn gọi dâng hiến”. “Trong phân định ơn gọi, không loại trừ khả thể dâng hiến mình cho Thiên Chúa… Tại sao phải loại trừ nó? Có một chắc chắn rằng, nếu con nhận ra lời mời gọi của Thiên Chúa và theo Ngài, thì đó là điều cho con sự tròn đầy trong cuộc sống của con” (276).
CHƯƠNG 9 : “PHÂN ĐỊNH”
ĐTC nhắc nhớ rằng “không có sự khôn ngoan của phân định chúng ta dễ dàng biến mình thành những con rối trước lòng thương hại của xu hướng hiện tại” (279).
Đối với những ai giúp người trẻ phân định, họ cần có ba nhạy bén. Thứ nhất là chú ý đến con người: “lắng nghe người đang nói vì họ đang trao chính họ qua lời nói” (292). Thứ hai là vững chắc trong việc phân định, nghĩa là “nhặt ra được những điểm thích hợp để phân biệt ân sủng và cám dỗ” (293). Thứ ba là kiên trì ‘lắng nghe những thôi thúc họ hướng tới. Lắng nghe kỹ càng về ‘nơi thực sự họ muốn đến’” (294). Tông huấn kết thúc với “ước mơ” của ĐTC Phanxicô: “Giáo hội cần sự hăm hở dấn thân của các con, cần trực giác và đức tin của các con… Và khi các con sẽ đến nơi mà chúng tôi đây chưa đạt tới, các con kiên nhẫn chờ đợi chúng tôi” (299).

TÔNG HUẤN “CHRISTUS VIVIT”: THIÊN CHÚA YÊU CÁC CON, GIÁO HỘI CẦN CÁC CON
Tạ Ân Phúc
Hôm 02/4/2019, Tông huấn Christus vivit (Chúa Kitô hằng sống) đã được công bố trong cuộc họp báo tại Toà Thánh Vatican. Tông huấn là kết quả của Thượng Hội đồng Giám mục về Giới trẻ diễn ra vào tháng 10/2018, sứ điệp của tài liệu hậu Thượng Hội đồng được tóm tắt trong tựa đề của Tông huấn: Chúa Kitô hằng sống. “Chúa Kitô hằng sống và Ngài muốn chúng con được sống!”. Dòng mở đầu của Tông huấn đã đặt cả âm điệu và nội dung của sứ điệp. Nhưng những câu kết mới là điều làm cho tài liệu trở thành lời “cổ vũ” đúng nghĩa: “Giáo hội cần động lực của các con, trực giác của các con, đức tin của các con”. “Và khi các con đến nơi mà chúng ta chưa đạt đến, hãy kiên nhẫn chờ đợi chúng tôi”. Sứ điệp của Đức Thánh Cha Phanxicô không chỉ dành cho những người trẻ mà còn gửi đến toàn thể Dân Chúa. Đức Thánh Cha nói rằng ngài được truyền cảm hứng từ sự phong phú của những suy tư và những cuộc thảo luận diễn ra vào tháng 10 vừa qua, với chủ đề “Người trẻ, đức tin, và sự phân định ơn gọi”, và ngài chia những suy tư của mình trong Tông huấn thành 9 chương.
CHƯƠNG 1 : LỜI CHÚA VÀ GIỚI TRẺ
Đức Thánh Cha Phanxicô bắt đầu Tông huấn bằng cách đưa ra những mẫu gương trong Cựu Ước để thấy rằng “trong thời đại mà những người trẻ không được đánh giá cao, một số bản văn cho thấy rằng Thiên Chúa nhìn thấy họ một cách khác biệt”. Chuyển sang Tân Ước, ngài nhắc nhở chúng ta rằng, theo như Chúa Giêsu quan tâm thì “tuổi tác không tạo nên đặc quyền, và còn trẻ không có nghĩa là ít giá trị hay phẩm giá kém hơn”.
CHƯƠNG 2 : CHÚA GIÊSU TRẺ MÃI
Đức Thánh Cha tiếp tục giới thiệu một Chúa Giêsu luôn trẻ làm mẫu gương cho một Giáo hội trẻ trung “khi là chính mình”, một Giáo hội “dám trở nên khác biệt”. Đức Thánh Cha Phanxicô nhìn nhận rằng nhân vật Chúa Giêsu không phải lúc nào cũng được trình bày “theo cách hấp dẫn và hữu hiệu”. Trái lại, có những người trẻ xem Giáo hội là “một mối phiền toái, một sự khó chịu”. Họ muốn một Giáo hội “lắng nghe”, chứ không phải là “lên án”.
CHƯƠNG 3 : “HIỆN TẠI” CỦA THIÊN CHÚA
Đức Thánh Cha viết rằng những người trẻ còn hơn cả tương lai của thế giới của chúng ta, “họ hiện đang giúp làm phong phú thế giới”. Đó là lý do tại sao họ không hài lòng với các câu trả lời được đóng khung và các giải pháp sẵn có. Đức Thánh Cha xem xét một loạt các thách đối, từ di dân và bóc lột, đến tính dục, và những ưu và nhược điểm của việc sống trong thế giới kỹ thuật số. Ngài cũng nhắc đến vấn nạn lạm dụng tính dục trẻ em. Ngài gợi ý rằng “với sự giúp đỡ của những người trẻ, khoảnh khắc đen tối này... có thể là một cơ hội cho một cuộc canh tân mang ý nghĩa tạo ra kỷ nguyên”.
CHƯƠNG 4 : BA SỰ THẬT VĨ ĐẠI
Chương bốn của Tông huấn chứa những điều mà ĐTC Phanxicô gọi là Ba sự thật vĩ đại.
- Thứ nhất là “Thiên Chúa là tình yêu”, với một tình yêu quan tâm nhiều hơn đến việc “hòa giải hơn là cấm đoán... hướng đến tương lai hơn là nhìn về quá khứ”.
- Thứ hai là “Chúa Kitô cứu con”, tha thứ cho chúng ta “lần này đến lần khác... vác chúng ta trên vai Ngài”.
- Thứ ba là, “Chúa Kitô hằng sống”, một nhận thức giúp chúng ta “ngừng phàn nàn và nhìn về tương lai”.
CHƯƠNG 5 : THỜI ĐẠI CỦA SỰ LỰA CHỌN
Đức Thánh Cha Phanxicô mô tả tuổi trẻ là “tuổi của sự lựa chọn”, và đề nghị chúng ta không nên “sợ hãi khi nắm bắt cơ hội và phạm sai lầm”. Làm việc vì “thiện ích chung” và sống phút hiện tại là những chủ đề mà Đức Thánh Cha khám phá trong Chương năm, cùng với lời kêu gọi những người trẻ trở thành “nhân vật chính của thay đổi”, và là “những người truyền giáo dũng cảm”.
CHƯƠNG 6 : NGƯỜI TRẺ VÀ NGƯỜI GIÀ
Trong Chương 6, Đức Thánh Cha Phanxicô nhắc nhở các bạn trẻ về tầm quan trọng của việc duy trì mối tương quan với người già: “vì vậy chúng ta có thể hưởng lợi từ kinh nghiệm của họ”. Đức Thánh Cha nhận xét cách mà “người già mơ những ước mơ và người trẻ nhìn thấy những viễn tượng... Nếu những người trẻ bén rễ trong những giấc mơ đó” thì “họ có thể nhìn về tương lai”.
CHƯƠNG 7 : MỤC VỤ GIỚI TRẺ
Mục vụ Giới trẻ là trọng tâm của Chương bảy. Theo Đức Thánh Cha Phanxicô, mục vụ giới trẻ nên “linh hoạt”, tạo cơ hội cho “hành trình cùng nhau”. Những người trẻ được cảm hòa bằng “ngữ pháp của tình yêu, chứ không phải bằng khuyên răn lôi kéo”. Đức Thánh Cha nhấn mạnh sự cần thiết phải xác định “những cách tiếp cận mới” mang tính sáng tạo và thậm chí là táo bạo. Nghệ thuật, thể thao và bảo vệ môi trường, tất cả đều là những lĩnh vực phát triển mục vụ tích cực.
CHƯƠNG 8 : ƠN GỌI
ĐTC cho hay để nhận ra ơn gọi của mình cần phải nuôi dưỡng và phát triển “tất cả những gì thuộc về mình”. Điều này có thể tìm thấy được thể hiện trong Bí tích Hôn phối, nơi đó tình yêu đích thực và tính dục có hai mục đích: “yêu thương và truyền sinh”. Nhưng ĐTC cũng thách đố những người trẻ quan tâm đến “ơn gọi dâng hiến” và đừng “loại trừ khả năng” tận hiến bản thân cho Thiên Chúa.
CHƯƠNG 9 : PHÂN ĐỊNH
Trong Chương cuối cùng của Tông huấn, ĐTC Phanxicô nhắc nhở chúng ta rằng: “Không có sự khôn ngoan của phân định, chúng ta có thể dễ dàng biến mình thành nạn nhân cho mọi xu hướng đi qua. Ơn gọi là ân sủng nhưng cũng là sự đòi hỏi. Để được hưởng ân sủng của Thiên Chúa, “chúng ta phải sẵn sàng chấp nhận rủi ro”. Phần kết luận là một “lời mong ước” của ĐTC: “Các bạn trẻ thân mến, niềm hy vọng hoan hỉ của cha là thấy con tiếp tục chạy cuộc đua trước mặt các con, vượt xa tất cả những người chậm hay sợ hãi!”

VATICAN NEWS PHỎNG VẤN ĐC. PHÊRÔ NGUYỄN VĂN VIÊN
VỀ TÔNG HUẤN CHRISTUS VIVIT
Văn Yên, SJ – VaticanNews 17.04.2019

Tông Huấn Christus Vivit – Đức Kitô hằng sống, hậu Thượng HĐGM về người trẻ đã được công bố hồi cuối tháng 3 vừa qua. Chúng tôi xin gởi đến quý vị cuộc phỏng vấn với Đức Cha Phêrô Nguyễn Văn Viên, giám mục phụ tá Giáo phận Vinh, và là chủ tịch Uỷ ban Mục vụ giới trẻ thuộc HĐGMVN về tông huấn này. Nội dung phỏng vấn
1. Thưa Đức Cha, với tư cách là người đã tham dự Thượng Hội Đồng Giám Mục, xin Đức Cha cho biết cảm nhận của Đức Cha về Tông Huấn Christus Vivit. Đức Cha có mong đợi nào lớn hơn nữa?
Tôi rất vui mừng vì cuối cùng một Tông Huấn đặc biệt cho giới trẻ đã ra đời trong lịch sử Giáo Hội gần 2000 năm. Điều đó cho ta nhận thức rằng Đức Thánh Cha Phan-xi-cô rất quan tâm đến giới trẻ. Ngài đã trình bày những vấn đề phức tạp nhất liên quan đến giới trẻ theo cách thức đơn giản nhất. Tôi hy vọng rằng Tông Huấn này sẽ được các bạn trẻ khắp nơi trên thế giới, đặc biệt các bạn trẻ Việt Nam, thành tâm đón nhận, học hỏi, suy tư, chia sẻ cách thấu đáo và đem ra thực hành như lòng mong muốn của các Nghị Phụ Thượng Hội Đồng Giám Mục và đặc biệt của Đức Thánh Cha Phan-xi-cô.
2. Xin Đức Cha cho biết một số điểm đánh động nhất đối với cá nhân Đức Cha trong Tông Huấn này.
Tôi xin đề cập đến năm điểm:
Thứ nhất, văn phong của Tông Huấn trôi chảy, từ ngữ đơn giản và sứ điệp dễ dàng đi vào lòng người. Văn phong của Đức Thánh Cha là văn phong của người cha, của người mẹ đối với con cái mình, hơn là văn phong của giáo sư đối với sinh viên hay của người giám đốc đối các nhân viên mình.
Thứ hai, trong khi nhiều người phê bình, chỉ trích hay để tâm đến những thiếu sót của giới trẻ, Đức Thánh Cha lại có nhãn quan rất đúng đắn về họ. Một mặt, ngài chỉ ra những bất cập của giới trẻ trong thế giới toàn cầu hóa và kỹ nghệ số hôm nay. Mặt khác, ngài đề cao những đóng góp rất tích cực của giới trẻ cho Giáo Hội và xã hội. Đặc biệt, ngài khuyến khích họ hãy là những nhân chứng cho Đức Giê-su Ki-tô và Tin Mừng của Người giữa lòng thế giới.
Thứ ba, người ta thường nói rằng giới trẻ là tương lai của Giáo Hội. Tuy nhiên, Đức Thánh Cha lại nói rằng giới trẻ là hiện tại của Giáo Hội và là hiện tại của Thiên Chúa (the now of God). Ý tưởng này dẫn chúng ta đến nhận thức rằng giới trẻ không chỉ là đối tượng phục vụ của Giáo Hội, mà còn là chủ nhân của Giáo Hội. Họ được mời gọi sống và diễn tả nội dung đức tin Ki-tô giáo.
Thứ tư, Đức Thánh Cha đề cao vai trò của người nữ trong Giáo Hội và xã hội. Ngài không chỉ nêu tên nhiều vị thánh nữ trẻ, nhất là Đức Trinh Nữ Maria, đã can đảm sống và làm chứng cho niềm tin của mình, mà còn diễn tả rất khúc chiết tương quan giữa người trẻ và Mẹ Giáo Hội.
Thứ năm, tôi rất cảm động khi tên của 2 nhân vật người Việt Nam được Đức Thánh Cha đưa vào Tông Huấn như là những mẫu gương Ki-tô hữu sống động giữa dòng đời cho tất cả mọi người noi theo, đó là Chân Phước An-rê Phú Yên, một người trẻ Việt Nam (1625–1644) và Bậc Đáng Kính Đức Hồng Y Phan-xi-cô Xa-vi-ê Nguyễn Văn Thuận (1928–2002). Không những nêu tên, Đức Thánh Cha đã viết rằng Chân Phước An-rê Phú Yên bị tù đày và bị giết vì trung tín với đức tin của mình. Giây phút cuối cùng của cuộc đời, ngài tuyên xưng Danh Đức Giê-su Ki-tô. Đức Thánh Cha cũng trích dẫn lời của Đức Hồng Y Phan-xi-cô Xa-vi-ê Nguyễn Văn Thuận rằng: "Sống giây phút hiện tại và lấp đầy giây phút đó với tình yêu dâng trào."
3. Thưa Đức Cha Tông Huấn có gì mới và đặc biệt trong bối cảnh hiện nay?
Những gì Đức Thánh Cha trình bày trong Tông Huấn không mới. Điều mới ở đây là cách trình bày của ngài về các chủ đề chủ yếu đặt nền tảng trên Kinh Thánh và thực tiễn. Chẳng hạn, tiếp tục tinh thần của các Nghị Phụ Thượng Hội Đồng Giám Mục, ngài quảng diễn câu chuyện hai môn đệ trên đường Em-mau (Lk 24,13–35). Câu chuyện này là xương sống (backbone) của tài liệu đúc kết Thượng Hội Đồng Giám Mục. Tuy nhiên, cách trình bày của Đức Thánh Cha ngắn gọn và rõ ràng hơn. Chúng ta có thể tóm lược cách trình bày của Đức Thánh Cha về câu chuyện này vào '3 thì'. Đó là: (1) Chia sẻ Lời Chúa, (2) cử hành bí tích, và (3) loan báo Tin Mừng. Như hai môn đệ trên đường Em-mau, các bạn trẻ được mời gọi sống và thực hành '3 thì' này trong cuộc sống mình. Hơn nữa, có những chủ đề đáng lẽ phải trình bày dài dòng, Đức Thánh Cha chỉ dùng vài từ là đủ đánh động lương tâm của các bạn trẻ. Chẳng hạn, để trưởng thành hơn về đời sống đức tin cũng như các tương quan khác trong bối cảnh hiện tại của các bạn trẻ, Đức Thánh Cha chỉ nói đơn giản rằng luôn online với Đức Giê-su (remain online with Jesus) hoặc đi vào mối tương quan tình bạn với Người (friendship with Jesus).
4. Thưa Đức Cha, đây là Tông Huấn viết cho người trẻ, nhưng người ta, đặc biệt là người Việt và giới trẻ Việt, ngày càng lười đọc những văn bản dài, vậy làm sao để có thể phố biến Tông Huấn này cho người trẻ?
Theo tôi biết, ở Việt Nam, hằng năm người ta tiêu thụ khoảng 5 tỷ gói mì ăn liền. Xem ra 'não trạng' hay 'văn hóa mì ăn liền' đang thịnh hành trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Sống thử, sống gấp, sống nhanh đang là xu hướng của nhiều người. Tông Huấn khoảng 30.000 từ thôi, tôi nghĩ không dài lắm. Các bạn trẻ có thể tải xuống điện thoại hay máy tính của mình để đọc, suy niệm và áp dụng. Nếu thời gian không cho phép, các bạn trẻ có thể đọc tóm lược Tông Huấn hay những chia sẻ khác về Tông Huấn đang phổ biến trên các trang mạng Internet.
5. Thưa Đức Cha, khi đọc Tông Huấn này, với tư cách là chủ tịch uỷ ban Mục vụ giới trẻ, Đức Cha được gợi hứng gì trong việc mục vụ giới trẻ trong tương lai?
Thứ nhất, ý thức hơn về vai trò của các bạn trẻ trong đời sống Giáo Hội cũng như xã hội. Thứ hai, đi đường trái tim, như Đức Giê-su đã đi, để đến với các bạn trẻ. Thứ ba, tiếp xúc với các bạn trẻ nhiều hơn. Thứ tư, học hỏi ngôn ngữ và văn hóa của các bạn trẻ để đồng hành cùng họ. Thứ năm, mời gọi các bạn trẻ sống và diễn tả nội dung đức tin Ki-tô giáo của mình bằng 3T (Trí–Tâm–Tay). 'Trí' nghĩa là tin tưởng vào Chúa, 'Tâm' nghĩa là thông hiệp với Chúa; 'Tay' nghĩa là thực thi thánh ý Chúa bằng hành động của mình.
6. Thưa Đức Cha, để áp dụng được một đường hướng thì cần bắt mạch xem điểm mạnh và điểm yếu của nó. Vậy xin Đức Cha cho biết đâu là điểm mạnh và điểm yếu của mục vụ giới trẻ Việt Nam, và cần cải thiện thế nào?
Điểm mạnh của mục vụ giới trẻ Việt Nam đó là đa số các bạn trẻ yêu mến Giáo Hội, rất cầu tiến và thích dấn thân. Đặc biệt, họ muốn đóng góp phần mình trong việc diễn tả căn tính, đời sống và sứ mệnh của Giáo Hội. Điểm yếu trong mục vụ giới trẻ Việt Nam đó là thiếu những người đồng hành có khả năng tiếp cận và hướng dẫn các bạn trẻ. Hơn nữa, truyền thông thông tin và giáo dục Công Giáo chưa đáp ứng được nhu cầu của các bạn trẻ.
Cảm ơn Đức Cha đã dành cho Vatican News bài phỏng vấn này.
Xin chân thành cảm ơn phóng viên và các thính giả.
Xin Chúa Thánh Thần luôn đồng hành và hướng dẫn tất cả chúng ta.

CHRISTUS VIVIT: TÔNG HUẤN HẬU THƯỢNG HỘI ĐỒNG VỀ TUỔI TRẺ
LẮNG NGHE – GIẢI THÍCH – LỰA CHỌN
Phan Tấn Thành
Tông huấn CV được chia làm 9 chương. Thoạt tiên, thật khó nhận ra sự mạch lạc của nó.
Chương 1. Lời Chúa nói gì về các bạn trẻ?
Chương 2. Đức Kitô luôn luôn trẻ
Chương 3. Các bạn là ngày hôm nay của Thiên Chúa
Chương 4. Lời loan báo trọng đại cho tất cả các bạn trẻ
Chương 5. Lộ trình của tuổi trẻ
Chương 6. Các bạn trẻ có gốc có rễ
Chương 7. Mục vụ giới trẻ
Chương 8. Ơn gọi
Chương 9. Phân định
May thay, hai vị đồng thư ký là cha Giacomo Costa SJ và cha Rossano Sala SDB, những người đã tham gia vào việc soạn thảo các văn kiện của khóa họp Thượng hội đồng này, đã cung cấp cho chúng ta một chìa khóa khám phá cái “logic” của nó[4]. Thực vậy, ngay từ giai đoạn chuẩn bị, các văn kiện đều dựa theo “tiến trình ba bước” của việc phân định (theo tinh thần thánh Inhaxio Loyola): nhận định – giải thích – chọn lựa.
Chúng ta hãy ôn lại các giai đoạn ấy, từ “Tài liệu chuẩn bị”, qua “Dụng cụ làm việc”, đến “Văn kiện kết thúc”, dẫn tới tông huấn hậu thượng hội đồng.
A. Tài liệu chuẩn bị (13/1/2017)
Bản văn Tin mừng được dùng là trình thuật người thanh niên đến tìm Chúa Giêsu vì muốn đi theo Người (Ga 1,36-39). Văn kiện gồm ba chương:
1. Phân tích hiện trạng các bạn trẻ trên thế giới hôm nay.
2. Phân định ơn gọi, qua 3 động từ được sử dụng trong Evangelii gaudium (số 51): a) nhận định; b) giải thích; c) quyết định.
3. Hoạt động mục vụ.
Chúng ta có thể nhận ra mô hình “xem / xét / làm” qua ba chương vừa nói. Riêng trong chặng thứ hai, ba động từ được xen vào để mô tả tiến trình chọn lựa tương lai cuộc đời để đáp lại tiếng gọi của Chúa.
B. Dụng cụ làm việc (08/5/2018)
Văn kiện khá dài (gồm 214 số) được chia làm 3 phần, mang tựa đề là: “Nhìn nhận” – “Giải thích” – “Lựa chọn”. Mỗi phần gồm nhiều chương không đồng đều với nhau.
Phần thứ nhất (số 4–72): “Nhìn nhận” nghĩa là nhận ra sự hiện diện của Chúa Kitô (giống như các môn đệ Emmaus) trong những thực tại hôm nay (quen gọi là “đọc dấu chỉ thời đại”).
Gồm 5 chương. Hai chương đầu cung cấp bức tranh toàn cảnh về những điểm giống và khác nhau giữa các bạn trẻ hôm nay. Ba chương còn lại chú trọng đến ba điểm nóng: 1/ tình trạng của những bạn trẻ bị gạt ra ngoài lề (do nghèo đói, thất nghiệp, di cư, kỳ thị); 2/ sáu thách đố nhân văn và văn hóa (sự nhận thức của các bạn trẻ về thân xác, tình cảm, giới tính; / những tiêu chuẩn mới để đánh giá sự vật; / hiệu ứng của kỹ thuật số đối với thời gian, không gian và tương quan nhân bản; / sự thất vọng đối với các cơ chế xã hội và tôn giáo; / sợ những quyết định dài hạn; / khát khao giá trị tâm linh); 3/ lắng nghe các bạn trẻ (các bạn ước ao sự nhất quán trong đời sống; sống tương quan huynh đệ; dấn thân cho công lý).
Phần thứ hai (số 73–136): “Giải thích”, tìm hiểu ý nghĩa của ơn gọi dưới khía cạnh Kinh thánh, nhân văn, thần học, giáo hội, sư phạm, tâm linh.
Gồm 4 chương, xoay quanh bốn đề tài:
1. “Tuổi trẻ” theo Kinh thánh (tuổi trẻ là thời của tình yêu và vui tươi, của sức mạnh, chinh phục và liều lĩnh, do dự và sợ hãi, sa ngã và chỗi dậy, sẵn sàng lắng nghe, nhất là thời gian tiếp xúc với Thiên Chúa của giao ước);
2. “Ơn gọi” (không chỉ giới hạn vào ơn gọi giáo sĩ và tu sĩ);
3. “Phân định”: biết đọc ra các biến cố của cuộc đời;
4. “Đồng hành” (với nhiều hình thức: của cộng đoàn, của bạn bè và gia đình, đồng hành tâm lý và tâm linh…).
Phần thứ ba (số 137–211): “Lựa chọn”, biện phân và quyết định. Tương đương với “làm”, sau khi đã “xem và xét”. Đối tượng nhắm đến Giáo hội: cần một sự “hoán cải” (conversio) trong tâm trí và đổi mới lối thực hành mục vụ. Phần này cũng gồm 4 chương.
1. Trước hết, nhắc đến sứ mạng của Giáo hội là phục vụ Nước Chúa, và cần phải làm lộ ra chức vụ này.
2. Cụ thể hơn, cần kiểm điểm lại sự hiện diện của Giáo hội với giới trẻ: giới trẻ lìa xa Giáo hội, hay Giáo hội lìa xa giới trẻ? Cần phải gần gũi các bạn trẻ tại những môi trường sinh sống của họ: trường học, lao động, hoạt động chính trị, thể thao, môi trường số, âm nhạc; cũng đừng quên các bạn trẻ bị gạt bỏ (bệnh tật, nghiện ngập, bị tù, tị nạn, vv), làm sao để họ nhận ra sự hiện diện của Thiên Chúa.
3. Những dạng thức hiện diện với các bạn trẻ (mục vụ gia đình, công tác huấn giáo, mục vụ cầu nguyện, những hình thức phục vụ xã hội).
4. Sự phối hợp các hình thức mục vụ với các bạn trẻ.
Ngay từ những trang mở đầu (số 3–4), văn kiện cho biết là cấu trúc ba phần dựa theo tiến trình ba chặng của việc phân định.
C. Văn kiện kết thúc (27/10/2018)
Đây là bản văn đúc kết những cuộc thảo luận trong Thượng Hội đồng, gồm 12 chương, 167 số (55 trang A4). Điểm đặc biệt là các mệnh đề được gom vào 3 phần, với icôn chủ đạo là trình thuật Chúa Phục sinh hiện ra với hai môn đệ trên đường Emmaus (Lc 24,13–35). Ý nghĩa của việc sử dụng đoạn văn này được giải thích ở số 4 như sau:
Chúa Giêsu cùng đi với hai môn đệ là những người chưa hiểu ý nghĩa của những gì đã xảy ra cho Người, và họ đang rời bỏ Giêrusalem và cộng đồng. Để trở nên bạn đồng hành với họ, Người đã cùng đi với họ trên đường. Người đã hỏi họ và kiên nhẫn lắng nghe câu chuyện của họ về biến cố đã xảy ra để giúp họ nhận ra những gì họ đang trải qua. Rồi, Người công bố Lời Chúa cho họ một cách thân mật và đầy sinh lực, giải thích biến cố mà họ đã sống dưới ánh sáng của Thánh Kinh. Người chấp nhận lời mời của họ và dừng lại với họ khi màn đêm buông xuống: Người đã bước vào đêm đen của họ. Khi nghe Người, lòng họ rạo rực và tinh thần họ bừng sáng; lúc bẻ bánh, mắt họ mở ra. Chính họ là những người lựa chọn đi con đường ngược lại, để trở về với cộng đồng và chia sẻ với cộng đồng kinh nghiệm về cuộc gặp gỡ với Đấng Phục sinh mà không chút chần chừ.
Từ đó, văn kiện được chia ra làm ba phần, mỗi phần gồm bốn chương:
Phần thứ nhất. “Người cùng đi với họ” (Lc 24,15): làm sáng tỏ những gì Thượng hội đồng nhận ra bối cảnh sinh sống của bạn trẻ. Phần này gồm 4 chương như sau:
1. Một Giáo hội lắng nghe
2. Ba yếu tố then chốt
3. Bản sắc và những mối quan hệ
4. Người trẻ ngày nay
Phần thứ hai. “Mắt họ mở ra” (Lc 24,31): giải thích và cung cấp một số chìa khoá căn bản để đọc các chủ đề của Thượng Hội Đồng. Phần này gồm bốn chương:
1. Hồng ân tuổi trẻ
2. Mầu nhiệm ơn gọi
3. Sứ mạng đồng hành
4. Nghệ thuật phân định
Phần thứ ba. “Họ lập tức trở về” (Lc 24,33), đề ra các lựa chọn cho một cuộc hoán cải tâm linh, mục vụ và truyền giáo. Tựa đề bốn chương như sau:
1. Đặc tính công nghị truyền giáo của Giáo hội
2. Đồng hành trong cuộc sống mỗi ngày
3. Canh tân nhiệt huyết truyền giáo
4. Đào tạo toàn diện
Như vậy, cầu trúc ba phần của Văn kiện kết thúc là: “nhận ra – giải thích –lựa chọn”. 
D. Tông huấn Christus vivit (25/3/2019)
Sau khi đã có khái niệm về “tiền lệ” như vậy, ta dễ nhận ra cấu trúc của tông huấn. Nó gồm ba phần (mặc dù không tuyên bố minh thị), đó là: “nhận biết” (hoặc: lắng nghe) – “giải thích” – “lựa chọn”. Mỗi phần gồm ba chương, được xếp theo thứ tự liên tục. Dựa trên mô hình này, chúng ta có thể tìm thấy một “sợi chỉ” để dẫn dắt chúng ta xuyên qua văn kiện.
Phần thứ nhất: “Lắng nghe”, bao gồm ba chương đầu.
1. Lắng nghe Lời Chúa về các ban trẻ: những cuộc gặp gỡ của các bạn trẻ trong Kinh thánh.
2. Lắng nghe Chúa Kitô gặp gỡ bạn trẻ thuộc mọi thời.
3. Lắng nghe hoàn cảnh các bạn trẻ hôm nay để đồng hành với họ. Như sẽ thấy sau, tông huấn không nhằm thảo ra một bá cáo xã hội học, nhưng hướng dẫn việc đọc các sự kiện dưới cái nhìn thiêng liêng
Phần thứ hai: “Giải thích”, gồm ba chương kế tiếp.
Thật vậy, Giáo hội không đưa ra cho các bạn trẻ một kế hoạch sư phạm, tâm lý học hoặc xã hội học, nhưng đưa họ đến gặp gỡ Đức Kitô, nhờ thế họ khám phá ơn gọi và sứ mạng của mình.
4. Loan báo : Giáo hội loan báo cho các bạn trẻ sứ điệp căn bản: Đức Kitô yêu thương các bạn trẻ, đồng hành với các bạn
5. Lộ trình của các bạn trẻ. Các bạn trẻ được mời gọi hãy giữ vai trò chủ động trong cuộc đời cá nhân cũng như xã hội; đừng ù lì hoặc bị lôi cuốn theo phong trào
6. Cội rễ. Tuy tuổi trẻ tượng trưng cho sáng tạo, hướng về tương lai, nhưng cũng đừng quên gốc rễ của mình. Cần trân trọng các thế hệ đàn anh, cùng đồng hành với họ.
Phần thứ ba: “Lựa chọn”, tức là quyết định, dấn thân, gồm ba chương cuối cùng.
Toàn thể Giáo hội được mời gọi hãy đồng hành với các bạn trẻ, giúp họ khám phá ơn gọi của họ.
7. Mục vụ. Những đường hướng hoạt động mang tính công nghị, đón nhận các đặc sủng đa dạng của các phần tử trong Giáo hội. Từ đó, tông huấn cũng nói đến tính đa dạng của các hình thức mục vụ giới trẻ.
8. Ơn gọi. Ởn gọi được hiểu như là lời mời gọi sống tình bạn với Chúa Giêsu và tham gia vào công trình tạo dựng và cứu chuộc của Thiên Chúa, qua việc phục vụ tha nhân (CV 253–258).
9. Phân định ơn gọi. Tông huấn ngỏ lời trực tiếp với các bạn trẻ, mời gọi họ hãy sẵn sàng đảm nhận các rủi ro để thể hiện cuộc đời. Đừng dừng lại ở địa vị và lợi lộc, nhưng hãy dám tiến đến quà tặng mà mình nhận lãnh và trao ban, và sự tự do kèm theo. Trên tiến trình này, các bạn trẻ cần được đồng hành, nhưng các bạn cũng hãy biết lắng nghe, chất vấn, và đi theo tiếng gọi.
Nên lưu ý là sự phân chia ba phần không có trong chính bản văn, nhưng là theo sự gợi ý của các vị phụ tá tổng thư ký. Dù sao, chính ĐTC Phanxicô khi giới thiệu tông huấn CV trong bài giảng Thánh lễ cử hành tại Loreto ngày 25 tháng 3, cũng đã nêu bật ba chặng của ơn gọi khi suy gẫm biến cố Truyền tin: lắng nghe, phân định, lựa chọn
1. Lắng nghe tiếng Chúa (“Maria, đừng sợ…, này chị sẽ thụ thai một người con trai, sẽ hạ sinh và đặt tên cho em là Giêsu”: Lc 1,30–31). Thiên Chúa đã khởi xướng việc kêu gọi đi theo Ngài: kêu gọi vào đức tin, vào đời sống Kitô hữu, vào sự thánh hiến đặc biệt, để trao ban tình yêu của Ngài. Vì thế ta hãy sẵn sàng lắng nghe và đón nhận tiếng Chúa, ngay từ thâm tâm cõi lòng
2. Phân định (“Việc ấy xảy đến thế nào?”: Lc 1,34). Đức Maria bày tỏ ước muốn khám phá kế hoạch của Chúa dành cho mình, và tìm cách đáp ứng với tinh thần trách nhiệm. Cần ý thức những khả năng giới hạn của mình, nhưng đồng thời cũng xác tín rằng Thiên Chúa luôn sẵn sàng trao ban và hoạt động nơi sự bé nhỏ của mình.
3. Quyết định lựa chọn (“Xin hãy xảy ra cho tôi theo như lời của ngài”: Lc 1,38). Đức Maria thuận theo kế hoạch của Thiên Chúa, và trao hiến tất cả cuộc đời cho Ngài. Đức Maria trở thành mẫu gương cho việc phân định kế hoạch của Thiên Chúa và chấp nhận cho Ngài hướng dẫn.
Như vậy tông huấn CV vẫn giữ cấu trúc ba phần như các văn kiện chuẩn bị, nhưng chúng ta thấy có vài sự khác biệt. So sánh với Văn kiện kết thúc, CV rút số chương từ 12 xuống 9 (3 x 3; thay cho 3 x 4). Thứ tự các đề mục cũng có phần thay đổi: trước đây “phân định ơn gọi” nằm trong phần thứ hai, bây giờ được đưa vào hai chương cuối cùng (nghĩa là phần thứ ba).. Một điểm đáng ghi nhận là CV không dựa theo một “icôn” chủ đạo, đang khi Văn kiện chung kết dựa theo trình thuật Chúa Phục sinh hiện ra và đồng hành với hai môn đệ. Icôn này chỉ được CV nhắc đến này ở số 236–237 (xem thêm các số 156; 292; 296). Nên biết là CV cũng dừng lại suy nhiệm “icôn” Truyền tin cho Đức Maria ở các số 43–46.
Tại sao tông huấn dựa theo cấu trúc ba phần? Có hai cách trả lời:
1. Các văn kiện của các thượng hội đồng mang tính cách mục vụ, và thường dựa theo phương pháp mục vụ được phát biều qua công thức “Xem – Xét –Làm”. Chẳng hạn như tông huấn Amoris laetitia : a) Xem: thực trạng hôn nhân và gia đình (ch.2); b) Xét: đạo lý của Giáo hội (Ch.3–5); c) Làm: mục vụ hôn nhân (ch.6–9
2. Một cách đặc biệt hơn, đây là tiến trình phân định theo thánh Inhaxio Loyola.
Phân định (hoặc “biện phân”) dùng để dịch discernere trong tiếng Latinh. Động từ này gồm bởi “dis” có nghĩa là tách, và “cernere” có nghĩa là chọn. Một cách khái quát, phân định là “phán đoán” về phẩm chất của sự vật, “phân biệt và tách rời” điều tốt và điều xấu, điều lợi và điều hại, điều chính và điều phụ. Sự phân định xảy ra khá thường xuyên trong đời sống hằng ngày nhưng đặc biệt là trong những hoàn cảnh quan trọng của cá nhân hoặc cộng đồng, khi phải chọn lựa, quyết định một hướng đi lâu dài. Làm thế nào nhận ra ý Chúa muốn? (x. Rm 12,2). Điều này không chỉ có nghĩa là chọn lựa điều tốt và tránh bỏ tội lỗi, nhưng còn là biết nhận ra điều gì đẹp lòng Chúa (x.Ep 5,10), điều gì tốt hơn (x.Pl 1,9–10; 1 Tx 5,21–22). Dĩ nhiên, để nhận ra ý Chúa, ta cần được thần khí Chúa hướng dẫn! Khổ nỗi là Tân ước cũng cho ta biết rằng bên cạnh “thần khí tốt” còn có “thần khí xấu” (1Ga 4,1), cũng tựa như bên cạnh ngôn sứ thật có ngôn sứ giả, như lời Chúa Giêsu đã cảnh báo (Mt 7,15). Chính vì thế mà cần có sự phân định thần khí (1Tx 5,19-21).
Từ ngữ “phân định” (danh từ hoặc động từ) đã được sử dụng trong Kinh thánh và truyền thống thần học tâm linh từ lâu đời[5]. Vào thời cận đại, thuật ngữ “phân định” trở thành chuyên môn của trường phái linh đạo thánh Inhaxiô Loyola[6]. Ra như đức đương kim giáo hoàng muốn phổ biến học thuyết này cho toàn thể Giáo hội. Chỉ cần trưng dẫn một thống kê nho nhỏ thì đủ thấy điều đó. Tông huấn Evangelii gaudium (văn kiện ra mắt của ngài) sử dụng 10 lần (các số 16; 30; 33; 43; 45; 50; 154; 166; 179; 181); con số nhảy vọt lên tới 40 lần trong tông huấn Amoris Laetitia (đặc biệt là trong chương Tám)[7]. Điều thú vị hơn nữa là trong tiến trình phân định cá nhân (chứ không nói đến phân định cộng đoàn), truyền thống Ý-nhã thường nói đến ba chặng, được diễn tả qua ba động từ “cảm nhận / phán đoán / lựa chọn”, tương ứng với ba quan năng tinh thần: ký ức / trí tuệ / ý chí. Chúng ta hãy rảo qua các chặng ấy.
1. Cảm nhận. Đây là chặng ý thức tất cả những gì xảy ra bên ngoài ta / chung quanh ta / và bên trong ta. Tất cả các dữ liệu ấy được chuyển sang hiện tại nhờ Ký ức (trí nhớ). Điều quan trọng hơn cả là nhìn nhận những cảm xúc, những thúc giục nội tâm được gợi lên trong ta.
2. Giải thích. Sau khi đã thu thập tất cả các dữ liệu nội tâm, đến lượt trí tuệ « phân định » chúng dưới ánh sáng của Tin mừng, những nhu cầu của nhân loại. Đến đây, ta cần phải vận dụng các quy tắc biện phân đã được thánh Ý-nhã phát biểu trong sách Linh Thao. Dù sao, tiêu chuẩn tối cao là mối tương quan của ta với Đức Kitô, Đấng gọi chúng ta đi theo Người để loan báo Nước Trời. Ta cần được thấm nhuần bởi những “giá trị” dựa theo Tin mừng (phục vụ thay vì được phục vụ, chia sẻ thay vì vơ vét, trọng thực chất hơn là vẻ hào nhoáng). Phân định có thể là phân biệt giữa tiếng nói của Chúa với tiếng nói của ma quỷ và thế gian.
3. Lựa chọn. Sang chặng cuối cùng, con người sử dụng tự do của mình để lựa chọn, đáp lại tiếng gọi của Chúa bằng một quyết định rõ rệt. Nên nhắc lại là lắm khi không phải ta cần lựa chọn giữa điều tốt và điều xấu, nhưng là lựa chọn giữa hai điều tốt để đi theo điều “tốt hơn”. Dĩ nhiên, sau khi đã quyết định lựa chọn một điều nào, còn cần phải lựa chọn các phương tiện tối ưu để thi hành điều đã định.
Tóm lại, các văn kiện của Thượng hội đồng về tuổi trẻ đã kết hợp phương pháp “xem – xét – làm” với với tiến trình “cảm nhận – phán đoán – giải thích”, đưa đến kết quả là bộ ba: “lắng nghe – giải thích – lựa chọn” (x. Dụng cụ làm việc, số 3 và 112).
II. Những bộ ba
Ngoài cấu trúc ba phần, chúng ta còn nhận thấy “bộ ba” xuất hiện đây đó trong tông huấn CV (cũng như trong các văn kiện trước đó). Chúng tôi chỉ muốn dừng lại ở các điểm then chốt trong ba chặng vừa nêu trên đây[8].
1. Chặng lắng nghe
Khi nói đến hoàn cảnh của các bạn trẻ thời nay (chương Ba), Tông huấn nhấn mạnh đến ba khung cảnh đặc biệt: a) môi trường kỹ thuật số (CV 86–90); b) di dân (CV 91–94); c) những lạm dụng (CV 95–102). Trước đây, ba hoàn cảnh này đã được nêu lên trong “Văn kiện kết thúc” (số 21–31) và “Dụng cụ làm việc” (từ chương hai đến chương năm của phần thứ nhất). Đó là ba khung cảnh của cuộc sống hôm nay, với những thách đố, nghĩa là những cơ may cũng như hiểm nguy của nó.
2. Chặng giải thích
Giáo hội muốn loan báo cho các bạn trẻ sứ điệp của Đức Kitô, được tóm lại trong ba điểm căn bản (CV 130): a) Thiên Chúa yêu thương bạn (CV 112–117); b) Đức Giêsu Kitô vì yêu thương, đã hiến thân mình để cứu độ bạn (CV 118–123); c) Đức Giêsu Kitô sống, muốn bạn sống (CV 124–129). Đức Kitô luôn hiện diện bên cạnh bạn và không bỏ rơi bạn (x. Văn kiện kết thúc số 133).
3. Chặng lựa chọn
Khi bàn về các ơn gọi, tông huấn nhắc đến ba ơn gọi chính: hôn nhân, lao động, tận hiến. a) Trước hết là ơn gọi “tình yêu” và lập gia đình (CV 259–267), đã được bàn rộng trong tông huấn Amoris laetitia. – b) Lãnh vực thứ hai là “lao động” (CV 268–273), với những lo âu đang ám ảnh các bạn trẻ, tưa như thất nghiệp, khai thác sức lao động (CV 268–273). – c) Cuối cùng là các ơn gọi linh mục và tu sĩ (CV 274–277), mà các bạn trẻ được kêu mời hãy quảng đại lắng nghe tiếng nói của Thánh Linh.
Kết luận : Xin kết thúc bài này với ba nhận xét.
1. Bố cục. Như đã nói ở đầu, chúng tôi không muốn đi sâu vào nội dung tông huấn Christus vivit, dành việc này cho các bài nghiên cứu của các tác giả khác cũng như các cuộc hội thảo sẽ được tổ chức. Bài này chỉ muốn cung cấp một “chìa khóa” để đọc văn kiện, dựa vào những ý tưởng chủ đạo được nêu lên trong suốt tiến trình chuẩn bị và cử hành Thượng hội đồng. Chúng ta thấy rằng Tông huấn CV nhiều lần quy chiếu về “Văn kiện kết thúc”, nhưng để hiểu bản văn này chúng ta cần phải lùi lại “Tài liệu làm việc”, là tài liệu cung cấp nhiều khái niệm lý thuyết hơn cả cho vấn đề “phân định ơn gọi” của các bạn trẻ[9].
2. Tuổi trẻ. Đức Thánh Cha Phanxico muốn gửi tông huấn CV đến các bạn trẻ. Tuy nhiên, cần lưu ý: đây không phải là tâm sự của một cụ già gửi cho các bạn trẻ[10]. Tông thư nhiều lần giải thích ý nghĩa của “tuổi trẻ”: nó không ám chỉ giai đoạn thời gian trong cuộc đời con người, cho bằng ám chỉ một “tâm trạng” (CV 35).
– Có người đã “lão hóa” tuy tuổi còn non: đó là kẻ buông xuôi, phó mặc cho định mệnh, than thân trách phận; thay vì ý thức trách nhiệm và can đảm dấn thân. Chương Năm của tông huấn mô tả vài đặc tính nổi bật của tuổi trẻ: biết thao thức mơ mộng; biết sống cởi mở với tha nhân; biết dấn thân vào công tác xã hội; biết can đảm hướng về tương lai, canh tân hiện tại nhưng không xóa bỏ truyền thống (CV 131-178).
– Giáo hội không chỉ mang trách nhiệm đối với các bạn trẻ, nhưng Giáo hội còn có trách nhiệm phải trẻ trung hóa (CV 35-36). Không có “Giáo hội của người trẻ”, không có “Giáo Hội cho người trẻ”, mà chỉ có một Giáo hội trong đó các bạn trẻ là thành phần. “Văn kiện kết thúc” (số 66; 131;116) đã nhấn mạnh điều ấy: chỉ có “Giáo hội trẻ” chứ không có “Giáo hội của các người trẻ”.
– Đối lại, các bạn trẻ có sứ mạng làm cho Giáo hội được trẻ trung. Họ nhắc nhở Giáo hội đừng tự mãn, đừng khép kín, và hãy gần gũi với những người bé nhỏ, những người bị gạt bỏ (CV 37).
– Tóm lại, tuổi trẻ là một hồng ân cần đón nhận và sống sung mãn (CV 134). Tuổi trẻ là một ơn gọi và sứ mạng (CV 286).
3. Gặp gỡ Đức Kitô. Thành thật mà nói, Giáo hội không có những kế hoạch mục vụ tiền chế cho bạn trẻ. Mặt khác, các kế hoạch này chỉ là phương tiện chứ không phải là mục đích. Mục tiêu của tất cả các hoạt động của Giáo hội là đưa Đức Kitô đến với con người (trong đó có các bạn trẻ), và giúp cho họ gặp gỡ Người, cảm nhận tình yêu của Người, và đáp lại tình yêu ấy bằng cách tham gia vào sứ vụ cứu độ của Người (CV 150-158; 250). Điều này muốn nói rằng mục vụ giới trẻ cần mang tính “thần khí”[11] nhiều hơn là tính “kỹ thuật”. Mục vụ giới trẻ nhằm giúp các bạn trẻ khám phá ơn gọi mà Chúa dành cho họ trên đời (CV 254).

Cước chú:
[1] Một seminario quốc tế “về điều kiện giới trẻ trên thế giới” được mở tại Rôma từ ngày 11 đến 15 tháng 9 năm 2017; tiếp đến là một cuộc họp “tiền thượng hội đồng” diễn ra tại Rôma vào các ngày 19 đến 24 tháng 3 năm 2018, mà các kết luận được đệ trình lên Đức Thánh Cha vào ngày 25/3 (Chúa nhật Lễ lá, ngày quốc tế bạn trẻ).
[2] Cho đến nay, trong các văn kiện thuộc huấn quyền của ĐTC Phanxicô chỉ có hai thông điệp (Laudato si và Lumen fidei) và một tông huấn (Amoris laetitia) được dịch sang tiếng Latinh. Nên biết là vào thời họp công đồng Vaticanô II, các bản văn được viết bằng tiếng Latinh, rồi sau đó mới được dịch sang sinh ngữ; từ sau công đồng, tiến trình ngược lại. Vì thế khi đoạn văn tối nghĩa, nhà chú giải cần phải truy tầm bản gốc bằng tiếng gì, ngõ hầu hiểu rõ đích xác ý định của tác giả.
[3] Antonio Spadaro, Analisi dell’Esortazione apostolica “Christus vivit” di papa Francesco in: La Civilta Cattolica quaderno 4051, Anno 2019, vol.II, p.3-17. https://www.laciviltacattolica.it/articolo/giovani-che-volano-con-i-piedi/
[4] Christus vivit Guida alla lettura cura di padre Giacomo Costa sj e don Rossano Sala sdb http://www.notedipastoralegiovanile.it/index.php?option=com_content&view=article&id=14650:christus-vivit-guida-alla-lettura&catid=488&Itemid=101
[5] M. Costa, « L’arte del discernere: premesse, criteri e regole », in: Credere Oggi, 29 (2002), 50-81. Trong lịch sử thần học, người ta còn sử dụng danh từ discretio , đặc biệt trong thuật ngữ “biện phân thần khí” (διακρίσεις πνευμάτων, discretio spirituum), được thánh Phaolô đã nói trong 1Cr 12,10; 14,29.
[6] Thánh Inhaxiô Loyola đã đưa ra 14 nguyên tắc phân định trong tác phẩm “Linh Thao” (Tuần lễ thứ nhất: số 313-327; xem thêm các số 1-20. 169-189. 328-336. 337-370).
[7] X. Maurizio Gronchi, “L’esercizio del discernimento: indicazioni dottrinali recenti”, in: L’Osservatore Romano 13 marzo 2017. Nên biết là trong tông huấn Gaudete et exultate, thuật ngữ discernimento được dùng 16 lần trong bản tiếng Ý, và được dùng làm tựa đề cho Chương Năm (“Chiến đấu, tỉnh thức, phân định”). Trong bản văn tiếng Tây ban nha của tông huấn Christus vivit , các từ “discernir, discernimiento” xuất hiện 34 lần, trong đó 20 lần (quá một nửa) ở trong chương chín.
[8] Tông huấn CV (các số 49-63) giới thiệu 12 (= 3×4) mẫu gương thánh thiện của các bạn trẻ, trong đó có thầy giảng Anrê Phú Yên (số 54). Tuy nhiên, các bạn trẻ được mời gọi hãy “bắt chước” chứ đừng “sao chép” các thánh. Mỗi người chúng ta có một con đường riêng, không ai giống ai (CV 162).
[9] Tông huấn (số 208) mời gọi hãy đọc Văn kiện chung kết; Văn kiện chung kết (số 3) mời gọi hãy đọc Dụng cụ làm việc. Nên biết là Tông huấn trích dẫn Văn kiện chung kết 56 lần. Đức Hồng Y Nguyễn Văn Thuận được trích dẫn 1 lần ở số 148.
[10] Đức thánh cha Phanxico cảm thấy trẻ lại kể từ khi làm giáo hoàng (CV số 160).
[11] Chúa Thánh Linh được nhắc đến nhiều lần trong tông huấn CV, đặc biệt ở các số 130-133; 164; 192; 201; 230; 244; 246.